مسئله آسیب های اجتماعی برای همه جوامع و همه نظام های حکومتی یکی از دل مشغولی های اصلی دولتمردان محسوب می شود، به ویژه برای کشور و انقلاب ما که یکی از اهداف مهم آن، استقرار نظام اخلاقی و معنوی در جامعه بوده است. بنابراین، طرح این مبحث برای جامعه ما دارای اهمیت خاص و ویژه ای است. معمولاً در هر جامعه ای، وسعت آسیب های اجتماعی، نرخ رشد و نحوه ی تراکم آنها، سه علامت مهم هشداردهنده تلقی می شوند. اگر آسیب های اجتماعی دارای گستره وسیع، تراکم و نرخ رشد بالایی باشند، نه تنها آرامش و امنیت جامعه را به مخاطره می افکنند، بلکه حتی ممکن است امنیت ملی یک کشور را نیز مورد تهدید قرار دهند.
مسئله ی بسیار مهم در شرایط فعلی برای جامعه ما علاوه بر مسئله نرخ جرایم و مفاسد اخلاقی، شکاف های گوناگون اجتماعی است. در واقع امروزه در کشور، شاهد گسل های فراوان اجتماعی هستیم که این گسل ها، هم خود آسیب و هم آسیب ساز می باشند؛ از قبیل فاصله ارزشی و هنجاری بین نسل ها که به نظر می رسد این شکاف ها در مسیر پیشروی و نهادینه شدن می باشند.
حال میزان اثر گذاری این اسیب ها در شهرهای مختلف کشور متفاوت می باشد و بسته به سبک زندگی مردم و میزان برخوداری مردم از رفاه متغیر می باشد که در استان ها و شهرهای کم برخوردار این آسیب ها بسیار پر رنگ و اثر گذاری بیشتری به همراه دارد ، استان خراسان شمالی نیز که جز استان های کم برخوردار می باشد هم چنبن این استان به دلیل آمار بالای سکونت مردم در حاشیه شهر با مشکلات عدیده‌ای در حوزه‌های مختلف آسیب‌های اجتماعی درگیر است. و از سویی تنوع فرهنگ ها و تفاوت فرهنگ ها نیز آسیب های زیادی را دامن می زند
با توجه به آمارها متاسفانه شاهد افزایش روزافزون آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق، اعتیاد، سرقت و بسیاری دیگر از این آسیب‌ها در استان هستیم و اینک این استان در بسیاری از شاخص‌های منفی اجتماعی در سطوح بالای کشور قرار گرفته است. که همه این مشکلات ، لزوم توجه بیشتر دستگاه‌های متولی امر را می‌طلبد تا با برنامه ریزی از رشد این آسیب‌ها جلوگیری شود. البته دریچه امید برای بهبود در این آسیب ها از انجایی باز میشود که با توجه به رشد رفاه مردم در چند سال اخیز نسبت به سال های گذشته ، استان خراسان شمالی در وضعیت بهتری قرار گرفته است .
به گفته بسیاری از کارشناسان٬ علت اصلی آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق، خودکشی و اعتیاد در خراسان شمالی٬ ریشه در بیکاری و بی‌سوادی می باشد
خراسان شمالی چهارمین استان بی سواد کشور
به طور قطع تقویت خانه‌های علم یکی از راه‌های پرداختن به آسیب‌های اجتماعی می باشد چرا که به میزانی که افراد از سطح علم بالاتری برخودار باشند اگاهانه تر عمل میکنند
حسین رسولی، معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی ، پراکندگی روستاها، تفاوت های فرهنگی، داشتن مشاغلی چون کشاورزی، شغل کاذب، حاشیه نشینی و مشکلات اقتصادی را از دلایل پایین بودن نرخ بی سوادی استان عنوان کرد.
رسولی گفت: بر اساس آخرین آمار، میانگین نرخ باسوادی در جمعیت هدف ۱۰ تا ۴۹ سال در کشور ۹۶.۹۵ درصد است که در این میان خراسان شمالی با نیم درصد عقب ماندگی از میانگین کشوری، چهارمین استان بی سواد کشور است.
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی افزود: براساس پایشی که در سال ۱۴۰۰ انجام شد، در مجموع ۱۹ هزار و ۵۵۴ نفر بیسواد در سطح استان شناسایی شد که برای جبران این عقب ماندگی در استان دوره‌های سواد آموزی، انتقال و دوره تحکیم برگزار خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: رویکرد معاونت سوادآموزی آموزش و پرورش استان این است که نرخ سواد در جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال استان به ۹۸ درصد برسد.
براساس آخرین سرشماری سال ۹۵، ۹۲.۱۶ درصد مردان و ۸۳.۷۲ درصد زنان روستایی خراسان‌شمالی باسواد هستند و هم چنین شهرستان های فاروج، رازو جرگلان و مانه و سملقان بیشترین تعداد بی‌سوادان در استان را دارا می باشد
با همه این اوصاف به نظر می‌رسد باید تلاش جدی مدیران و متولیان امر آموزش و پژوهش در حوزه آسیب‌های اجتماعی به گامی جدی تبدیل شده باشد.
دومین علت اصلی آسیب ها اجتماعی نظیر طلاق "بیکاری "
بيکاري و بي ثباتي شغلي رابطه مثبت و قوي با احتمال طلاق دارد زوجین در صورت بیکاری نمی‌تواند در قبال حقوق و تکالیف خانواده پاسخگو باشد که همین امر موجب اختلاف بین آنها شده و جدايي و طلاق تنها راه رسیدن به آرامش در خانواده مي‌شود.
که نرخ بیکاری در خراسان شمالی از میانگین کشور بالاتر است و در طی سال گذشته نرخ بیکاری خراسان شمالی ۹.۷ درصد بود اما این عدد از میانگین کشور ۰.۵ درصد بالاتر است.
مهدی اسلام خواه سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی گفت : طی سال گذشته ۲ هزار و ۲۶۰ نفر در استان درخواست بیمه بیکاری دادند که ۴۸۵ پرونده منجر به سازی شد.
اسلام خواه با اشاره به پیش بینی ایجاد ۱۶ هزار شغل در استان طی سال جاری، گفت: سهم هر دستگاه با توجه به پتانسیل‌های موجود احصا شده است.
هم چنین سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان شمالی از تحقق پنج هزار شغل توسط دولت خبر داد و گفت: دولت سیزدهم پنج هزار فرصت شغلی با اجرای ۱۶۰ طرح اقتصادی در این استان ایجاد کرد و با این تحرک اقتصادی چرخ تولید در این خطه به حرکت درآمد.
ناصر فخرموحدی اظهار داشت: ۱۶۰ طرح اقتصادی با اعتبار ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در مدت فعالیت یکساله دولت سیزدهم در این استان اجرایی شد که بهره برداری از این طرح‌ها برای ۲ هزار نفر اشتغال ایجاد کرد.
وی تصریح کرد: از این تعداد پروژه؛ ۷۵ طرح اقتصادی استان به ارزش ۴۸۹ میلیارد تومان اعتبار در شهرستان های مختلف افتتاح شد که با بهره برداری از این تعداد طرح برای ۶۴۸ نفر اشتغال ایجاد شد.
سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان شمالی ادامه داد: در این مدت؛ یکهزار و ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در قالب تبصره ۱۸، تبصره ۱۶ و مشاغل خانگی در استان به متقاضیان پرداخت شده است که اجرایی شدن این طرح ها برای سه هزار نفر شغل ایجاد می کند.
وی عنوان کرد: علاوه بر این، ۱۶ طرح اقتصادی با یکهزار و ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری در استان کلنگ زنی و وارد مرحله عملیاتی شده است که پیش بینی می شود با افتتاح و بهره برداری از این طرح ها برای ۵۰۰ نفر اشتغال ایجاد شود.
بنابراین امید داریم با ایجاد شغل و توسعه مشاغل بیکاری که رابطه مستقیمی با آسیب های اجتماعی به خصوص طلاق را دارد شاهد باشیم .
اگر چه جای خوشوقتی است که خراسان شمالی امسال رتبه نخست کشور در شاخص ازدواج را به خود اختصاص داده است اما با توجه به رتبه خراسان شمالی و آمارهای نگران کننده استان در حوزه طلاق و این که در سال گذشته خراسان شمالی رتبه 9کشور در حوزه طلاق را کسب کرد باید هر چه زودتر در این راستا اقداماتی انجام گیرد.
هم چنین مطالعات نشان می‌دهد، میانگین سنی اعتیاد در استان ۲۳ سال است که بیشترین نوع مصرف مواد مخدر در خراسان شمالی تریاک با ۶۲ درصد است در آمارهای سال جدید رشد تراز اعتیاد در استان نگران کننده تر شده است.
بودجه و دستگاه‌های فرهنگی کجا هستند؟
نگاه سطحی و گذرا به به برخی آسیب‌های اجتماعی و آمار آن در ۱۰ سال گذشته نشان دهنده رشد بی سابقه این آمار در استان است. این در حالی است که بودجه‌های گسترده‌ای در نهادهای فرهنگی برای این موضوع صرف میشود. اما سوال اینجاست که این بودجه‌ها کجاست و چگونه خرج میشود؟
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه الویت خدمات رسانی و اجرای برنامه متنوع فرهنگی و هنری در استان، با مناطق کم برخودار است اظهار داشت: امسال ۲میلیارد و ۴۹۰ میلیون تومان اعتبار با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی به فرهنگ و هنر خراسان شمالی اختصاص یافت.
صادقی افزود: تابستان سال 1401 ۲۴۰ برنامه با توزیع شهرستانی اجرا خواهد شد؛ تلاش میشود الویت انجام برنامه‌های تابستانه محلات کم برخوردار و حاشیه شهر‌ها با هدف ایجاد هر چه بیشتر نشاط اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی باشد.
حوزه اجتماعی کشور در شرایط کنونی از درون تحت تاثیر مشکلات ناشی از کرونا ویروس و مسائل اقتصادی است و همچنین خارج از مرزها دشمنان نظام و انقلاب برای حوزه اجتماعی و نارضایتی‌های اجتماعی برنامه ریزی دارند تا با موج سورای در کشور التهاب آفرینی کنند. بنابراین باید برای مدیریت حوزه اجتماعی برنامه‌ریزی داشته باشیم.
به نظر می‌رسد اگر مسئولان هم اینک به فکر چاره‌ای جدی برای حل معضلات اجتماعی از طریق برنامه‌ریزی فرهنگی نباشند، در سال‌های آینده جامعه جوان استان خراسان شمالی با خطرات بی‌شماری نظیر طلاق، اعتیاد و خودکشی باید بیش از امروز دست و پنجه نرم کند.