روزها و هفته هاست که در هر جمعی صحبت از تورم و گرانی های افسار گسیخته است موضوعی که گریبان گیر مردم شده و میتوان از مهم ترین دغدغه های مردم نام برد. درد ملموسی که اثر آن را در تمام سطوح جامعه میتوان مشاهده کرد و یکی از مطالبات اصلی مردم از مسئولان مهار تورم و جلوگیری از افزایش قیمت هاست و اتفاقا مهم ترین وعده مسئولین نیز همین موضوع است گرانی را میتوان بستر بخش زیادی از مشکلات دانست و در بعضی از نقاط کشور آثار مشهودی دارد و همه اینها وابستگی شدیدی به سطح درآمد وسطح تولید و... دارد .
خراسان شمالی که استانی تقریبا محروم و یکی از کم‌درآمدترین استان‌های کشور محسوب می شود و آمار بدست آمده نشان می دهد که در یک دهه پیش درآمد خانوارهای استان کمتر از میانگین کشوری بوده است . کمبود درآمد، توقع پایین و نبود مطالبه گری موجب افزایش نرخ تورم شده است و این استان را به استانی با تورم بالا در سطح کشور تبدیل کرده است تورم در خراسان شمالی همواره بالاتر از میانگین کشور است که با توجه به درآمد پایین این استان، شرایط سختی را برای مردم به وجود آورده است و برای کنترل این شرایط باید مقابله با واسطه گری، توسعه شبکه توزیع و سوق تسهیلات بانکی به سمت تولید کالاهای مورد نیاز در اولویت قرار گیرد.
همه آنچه که گفتیم در سفر سال 1391 مقام معظم رهبری به استان توسط ایشان تاکید شد اما به جز بخش های خاصی که موضوعات آن مربوط به دفتر ایشان بود بخش های دیگر مورد غفلت واقع شد ایشان در جلسات مختلف در حضور مردم و مسئولان اولویت های استان را توجه به کشاورزی ، صنعت و گردشگری دانسته و به مسئولین و مردم تاکید داشتند تا توجه کنند و این ظرفیت های بالقوه را شکوفا سازند تا خراسان شمالی نیز جزو ده استان برتر کشور قرار گیرد که اگر این مهم توسط همه افراد مرتبط به صورت واقعی و نه فقط شعار توجه میشد قطعا وضعیت استان اینگونه نبود .
خراسان شمالی از جمله استان‌هایی است که ظرفیت بسیار بالایی در حوزه کشاورزی دارد اما سیستم‌های سنتی و عدم وجود صنایع تبدیلی باعث شده این پتانسیل بزرگ به اشتغالزایی و کسب درآمد نینجامد.
خراسان شمالی به عنوان استانی که از یک سو با استان‌های شمالی کشور همسایه بوده و از سوی دیگر دارای ظرفیت‌های آبی مناسبی همچون رودخانه اترک است، شرایط مناسبی برای کشاورزی دارد. آب و هوایی مطلوب، خاک مرغوب، تنوع گیاهان دارویی و نزدیکی به جنگل از شمال استان و شرایط مطلوب کشت برخی از محصولات همچون زعفران و حبوبات در جنوب خراسان شمالی، شرایط ایده آلی برای این استان مهیا کرده است. اما آیا این عوامل برای توسعه در حوزه کشاورزی استفاده می شود یا خیر نیاز به بررسی بیشتری دارد
مسئله مهم و اساسی در حوزه کشاورزی خراسان شمالی، عدم وجود صنایع تبدیلی است. اتفاقی که باعث شده روز به روز جمعیت روستایی به شهرها مهاجرت کرده و به نوعی قشر مولد جامعه کاهش یابد اما عدم سرمایه گذاری در حوزه صنایع تبدیلی که باعث عدم سودآوری این قشر می‌شود، می‌تواند سرعت مهاجرت را افزایش دهد.
عدم فرآوری محصولات کشاورزی و خام فروشی موضوعی است که مسئولان باید در رأس امور به آن بپردازند؛ این مسئله باعث می‌شود علاوه بر اشتغالزایی بیشتر، سطح درآمد مردم خراسان شمالی افزایش یابد.
اکنون روستاییان خراسان شمالی در قعر جدول درآمدزایی در کشور قرار دارند که با توجه به ظرفیت‌های متعدد کشاورزی و دامی این آمار معقول نیست لذا با توجه به حلقه مفقوده ای به نام صنایع تبدیلی میتوان وضعیت را دگرگون کرد.
از سال ۹۱ تا کنون، نرخ تورم در استان بالا تر از میانگین کشوری بوده و رتبه استان در شاخص درآمد خانوار بین ۲۹ تا ۳۱ بوده یعنی سطح درآمد در خراسان شمالی به مراتب بسیار پایین تر از میانگین کشوری است.
نگاهی کلی به شرایط اقتصادی خراسان شمالی بیانگر این است که این استان یک میلیون نفری حدود ۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی با سرمایه گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۱۱ هزار نفر دارد که از لحاظ داشتن صنایع بزرگ صنعتی در بین ۳۱ استان کشور رتبه دهم را داراست که این آمار نشان می دهد از لحاظ توسعه اقتصادی در شرایط مناسبی قرار ندارد و موانع بزرگی بر سر راه تولید استان واقع شده است. و اقتصاد این استان متکی بر صادرات پتروشیمی است و نیاز است تا دیگر بخش ها نیز تقویت شود.
خراسان شمالی ۱۸ شهرک و ناحیه صنعتی و یک منطقه ویژه اقتصادی با ۲۸۷ واحد صنعتی فعال با سرمایه گذاری بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان دارد که افزون بر چهار هزار و ۵۰۰ کارگر در این واحدهای صنعتی اشتغال دارند.
اکنون حدود ۳۰ هزار واحد صنفی شامل بیش از پنج هزار و ۵۷۰ واحد تولیدی، چهار هزار و ۶۴۸ واحد ارائه خدمات فنی، ۱۲ هزار و ۴۶۳ واحد توزیعی و سه هزار و ۲۳۱ واحد خدماتی در خراسان شمالی زیر نظر ۱۴۰ اتحادیه صنفی این استان فعالیت دارند.
سهم اشتغال در این استان در سه بخش کشاورزی با ۳۹.۶ درصد، صنعت با ۲۴.۳ درصد و خدمات ۳۶.۱ درصد است سهم این استان در حوزه کشاورزی بیش از میانگین کشور است اما در حوزه صنعت و خدمات پایین تر است اما همین بخش کشاورزی توسعه زیادی نیافته است و با توجه به ظرفیت هایی که در استان وجود دارد نیاز به توسعه بیشتری دارد
خراسان شمالی ۱.۱ درصد از جمعیت کشور را داشته و سهم استان از منابع و اعتبارات استانی در کشور ۲.۶ درصد است که این اعتبارات بیش از ۲ برابر نسبت جمعیتی جذب می شود و وجود و مدیریت این اعتبارات نقش بسزایی در توسعه و مهار تورم و هم چنین رشد تولید در این استان دارد .
کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه در خراسان شمالی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان شمالی با اشاره به کاهش نرخ تورم در استان بیان کرد : نرخ تورم نقطه به نقطه در استان با کاهش 6/23 درصدی از 5/62 درصد در فروردین ماه امسال به 38.9درصد درآبان ماه سال جاری رسیده است.
ناصر فخر موحدی افزود : اکنون نرخ تورم نقطه به نقطه در کشور به طور میانگین 2/39 درصد گزارش شده است.
به گفته وی؛ نرخ تورم ماهانه فروردین ماه در خراسان شمالی 9/1درصد بود که این رقم در آبان ماه امسال 2.0 درصد ثبت شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان شمالی گفت: نرخ تورم سالانه امسال در خراسان شمالی بر اساس اعلام مرکز آمار، 48.8درصد است که این رقم در فروردین ماه امسال 4/55 درصد بود.
وی با بیان اینکه تشدید نظارت بر بازار کالا و خدماتی که بیشترین تاثیر را در افزایش تورم دارد، توانسته است نرخ تورم را بهبود دهد.
فخرموحدی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به رشد ۶۲ درصدی تولید ناخالص داخلی استان گفت: این شاخص از ۳۰۶ هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال در سال ۹۹ به ۴۹۶ هزار و ۶۶۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ افزایش یافت.
وی گفت: نرخ مشارکت اقتصادی استان از ۴۲.۲ درصد در سال ۱۴۰۱ به ۴۵.۲ درصد در تابستان سال جاری افزایش یافته است.
فخر موحدی تصریح کرد: اشتغال و بیکاری از جمله موضوع های اساسی اقتصاد هر کشور است به گونه‌ای که افزایش و کاهش بیکاری به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع تلقی می‌شود.
وی ادامه داد : نرخ بالای مشارکت اقتصادی نشان دهنده افراد جویای کار بیشتر است و در عین حال وجود اشتغال ناقص سبب شده تا با وجود اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، درآمد کسب شده مردم کفایت معیشت را نداشته و سرانه درآمد خانوارها در این استان نیز به نسبت استان های دیگر پایین باشد.
فخر موحدی با اشاره به توجه به بخش سرمایه گذاری و بهره وری اظهار کرد: بسیاری از حوزه ها نظیر بخش کشاورزی، گردشگری، استفاده از منابع طبیعی استان که درآمد زایی را به دنبال دارد، کمتر پرداخته شده است و جای کار بسیاری دارد.
فخرموحدی با تاکید بر سرمایه گذاری بر روی بخش های کلیدی دراستان اظهار کرد: باید بخش های کلیدی که در رشد اقتصادی استان نقش آفرین هستند، شناسایی و بر روی آنها سرمایه گذاری شود و هم چنین نباید دستگاه ها به صورت جزیره فعالیت کنند .
مهدی اسلام خواه ، مدیر کل اداره تعاون ، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی نیز در رابطه با نرخ بیکاری در استان گفت :نرخ بیکاری استان از ۹.۷ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۵.۱ درصد در تابستان سال جاری کاهش یافت واین نشان دهنده اشتغال بیشتر مردم در این استان می باشد .
مرتضی بهزاد فر ، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی ، در گفت و گو با خبرنگار اتفاقیه گفت : در بازه 13 ساله همیشه تورم خراسان شمالی نسبت به میانگین کشوری بالا بوده است که دلیل آن نبود ظرفیت تولیدی در استان می باشد .استان خراسان شمالی ، استان مصرف کننده ای می باشد و بخش زیادی از نیازهای مصرفی از خارج از استان می آید که هزینه هایی ازجمله حمل و نقل به آن اضافه می شود.اما در سال 1402 با سیاست های پولی کشور جهت کاهش تورم و با تقویت حوزه نظارت بر بازار نرخ کاهش تورم در استان نسبت به کشور بیشتر بوده است .
وی در ادامه گفت:در طی سال جاری درآمد استان ۲۱ هزار و ۳۲۰ میلیارد ریال مصوب شده است و در سال گذشته نیز مبلغ مصوب درآمد استان افزون بر ۱۴ هزار میلیارد ریال بود که معادل ۱۰۸ درصد آن محقق شد. و در طی یک سال درآمد های استان خراسان شمالی 7 هزار میلیارد ریال افزایش داشته است
بهزاد فر خاطرنشان کرد: خراسان شمالی سال گذشته با این میزان تحقق درآمد جزو استان های دارای مازاد درآمد بود که امید می رود با همکاری و تعامل همه دستگاه های اجرایی، نهادها و شرکت های مختلف در سال جاری نیز جزو استان های پیشرو در میزان تحقق درآمدها باشیم.
بهزادفر با بیان اینکه درآمدهای مازاد در ردیف مشخص قرار می گیرد، گفت: درآمدهای مازاد در قالب اعتبارات هزینه ای و تملک دارایی به استان بر می گردد به گونه ای که سال گذشته از این محل ۱۰۰ میلیارد ریال به میزان اعتبارات خراسان شمالی افزوده شد.
راهکار های کنترل تورم در استان
کارشناس اقتصادی اداره کل اقتصاد و دارایی استان خراسان شمالی دررابطه با راهکار های کاهش تورم در استان گفت : شناسایی اقلام تورم زا عامل اساسی برای مهار تورم در استان محسوب می شود و البته لازم به ذکر است که در هر ماه بسته به سبک رفتاری مردم اقلام تورم زا درهر استان عوض می شود.
سیده زهرا شاکری تشریح کرد : در آبان ماه سال جاری تورم در حوزه پوشاک و کفش در این استان، رتبه 8 و در نان و غلات که ضریب اهمیت بسیار بالایی دارد رتبه 2 و همچنین در حوزه مسکن ، آب ، برق و گاز ، رتبه 6 و در حوزه آموزش رتبه 1 را داراست .
شاکری خاطر نشان کرد : با همکاری هایی که با ارگان ها صورت گرفته و تشدید نظارت بر اقلام موجود در استان ، خوشبختانه تورم تقریبا در خراسان شمالی کنترل شده و از رتبه 4 به رتبه 10 رسیده است اما همچنان بالاتر از میانگین کشوری می باشد .
این کارشناس توسعه حمل و نقل را عامل اساسی دیگر برای کنترل تورم دانست و گفت : ضعف زیر ساخت های موجوددر استان یکی از علل مهم برای تورم بالا در خراسان شمالی می باشد و توسعه و بهبود حمل ونقل اعم از زمینی و هوایی و ریلی نقش بسزایی در کاهش تورم دارد.
وی ادامه می دهد : راه اندازی انبار و تاسیسات ذخیره سازی نیز عامل دیگر برای کنترل و کاهش تورم می باشد به عنوان مثال با توجه به اینکه این استان دامداری های زیادی را دارا می باشد اما نبود انبار و فضای ذخیره سازی برای دامداران مانع بزرگی برای کاهش وکند بودن تولید در این حوزه می باشد .
شاکری در رابطه با دیگر راهکار ها گفت : بهبود فضای کسب وکار ، جذب سرمایه گذار خارجی نیز عوامل مهم برای کاهش تورم دراین استان می باشد .
دکتر مسعود قربانی، کارشناس اقتصادی، با اشاره به علل تورم در استان گفت : تورم در استان ریشه ها مختلفی می تواند داشته باشد . در نگاه اول به نظر می رسد از آنجایی که استان خراسان شمالی سهم 5% از GDP کل کشور را دارد تورم پایینی هم داشته باشد ولی عوامل مختلفی باعث شد است که نرخ بالای تورم در استان تداوم داشته باشد.
وی تشریح کرد : مورد اول به هزینه های تمام شده که برای یک کالا مد نظر است مربوط می شود. آنچه در استان رخ می دهد تهیه اغلب زنجیره عرضه کالا ها ( مواد اولیه و معاملات مربوط به کالای های واسطه ) که از سایر استان ها انجام می شود؛ و علت دیگر از منظر تحمل بار تورم به خرید و مصرف کالاهای دارای مالیات بر ارزش افزوده مربوط است که به تزریق بار نهایی آن به مصرف کننده نهایی در استان منجر می شود . از طرفی نیز تزریق منابع مالی حاصل از آن به استان دیگر است . و هم چنین عدم تناسب بین مالیات پرداختی در استان و سهم آن از GDP کشور نیز می تواند منجر به تورم شود. (رتبه ۱۸ استان در مالیات ستانی در چند سال اخیر با رتبه 30 استان در سهم از تولید ناخالص داخلی (ارزش افزوده) )تناسب ندارد.علت دیگر هم به منابع دراختیار بانک های استان مر بوط می شود ، در این ارتباط هر گونه اصطکاکی در ارائه تولید کالا و یا خدمات از این کانال باعث کاهش بهره وری و کند شدن ارائه خدمات و کالا ها شده است .
این کارشناس در گفت و گو با خبر نگار ما گفت : بخشی هم به ضعف استان از بهره مندی تجارت مرزی مربوط است که نتوانسته مراودات تجاری فعالی را برنامه ریزی کند .
وی در پایان گفت : بهتر است بخش پیشرو اقتصادی استان ( به عنوان مثال کشاورزی ) به طور دقیق شناخته شود و محصولات غذایی که مربوط به آن می باشد گسترش یابد و یا به دنبال سرمایه گذاری و جذب آن در این حوزه باشیم تا عامل مواداولیه به مزیتی در این بخش تبدیل شده و مردم بهای کمتری برای تهیه مواد غذایی خود بپردازند .
حال که سال جاری با نام «مهار تورم و رشد تولید» از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده است زمان آن فرا رسیده تا گره های تولید و تورم در این خطه محروم از کشور باز شود.
گروه گزارش/ یزدان پناه